15 yıldır çalışmalarını sürdüren Türk Devletleri Teşkilatı (TDT), tam teşekküllü bir hükümetler arası kuruluş olarak uluslararası tanınırlık kazandı. Bu kapsamda, üye devletleri arasında iş birliğini güçlendirmek amacıyla çok sayıda proje yürütüyor.
TDT'nin çalışmalarını, kazanımlarını ve gelecek perspektiflerini değerlendiren Ömüraliyev, Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) resmen kurulmasının Nahçıvan Anlaşması'nın imzalandığı 2009 tarihine dayansa da Türk iş birliği fikrinin çok daha eskilere dayandığının altını çizdi.
Sözlerine devam eden Ömüraliyev, "Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 1990'ların başında Türk dili konuşan ülkelerin liderleri arasında ilk zirveler gerçekleştirildi. Bu zirveler, halklarımızın bir araya gelme, karşılıklı anlayışı güçlendirme ve çeşitli alanlarda iş birliği için sağlam bir temel oluşturma yönündeki ortak arzusunu sembolize etti." ifadelerini kullandı.
2009 yılında Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye liderlerinin Türk Konseyi'ni resmen kuran Nahçıvan Anlaşması'nı imzalamasıyla bu arzu gerçeğe dönüştü diyen Ömüraliyev, 2021 yılında İstanbul Zirvesi'nde Konsey, Türk Devletleri Teşkilatı olarak yeniden tanımlandı ve tam teşekküllü bir uluslararası kurum niteliği kazandı." dedi.
"KÖKLÜ KARDEŞLİK BAĞLARI GENİŞLİYOR"
TDT'nin kendisinin sadece bölgede değil, aynı zamanda küresel sahnede de önemli bir aktör olarak konumlandırdığını söyleyen Ömüraliyev, "2011'den bu yana, ticaret ve ekonomik iş birliğinden eğitim, kültür ve sosyal politikalara kadar geniş bir yelpazede kilit kararların alındığı düzenli liderler zirveleri gerçekleştiriyoruz." ifadelerini kullandı.
TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev, "Türk Devletleri Teşkilatı bir ittifak olmanın ötesinde, köklü kardeşlik bağlarıyla bir araya gelmiş bir aile olduğu için benzersiz bir yapıdır. Çıkar odaklı örgütlerin aksine, TDT ortak değerler, dil, kültür ve tarih temelleri üzerine kurulmuş olup, salt siyasi veya ekonomik iş birliğinden ziyade birlik ve dayanışma ruhunu temsil etmektedir" değerlendirmesinde bulundu.
TDT'nin özünü oluşturan “Köklü Geçmiş, Güçlü Gelecek” ilkesinin iş birliği stratejinin ötesine geçerek, kopmaz bir akrabalık bağına dayandığını vurgulayan Ömüraliyev, birlikteliğin temelinde kardeşlik ruhunun olduğunun altını çizdi:
"Türk Devletleri yalnızca ekonomik ve siyasi alanda ilerlemek için değil, aynı zamanda ortak bir gelecek inşa etmek için bir araya gelmiş olan ortaklar değil, aynı zamanda kardeş devletlerdir. Yüzyıllardır süregelen bu birliktelik, ortak bir miras, gelenekler ve geleceğe yönelik ortak bir vizyonla şekillendi.
Günümüzde TDT üye devletleri, teşkilattaki ortak üyelikleri temelinde ikili ilişkilerini her geçen gün daha fazla geliştirmektedir. Bu durum yeni fırsatlar ve perspektifler yaratmaktadır. “Kardeşlik” ruhunun ikili ilişkilerin derinleştirilmesi için nasıl bir temel teşkil ettiğine hep birlikte şahit oluyoruz.
Geçtiğimiz yıl, TDT için yeni bir kilometre taşı oldu; Sanayi, Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Bakanları, Adalet Bakanları, İçişleri Bakanları ve haritacılık kurumlarının başkanlarının ilk kez buluştuğu toplantıları gerçekleştirdik. Bu toplantılar, üye ülkelerimiz arasında ilgili alanlarda gerçekleştirilecek iş birliğinin temelini oluşturdu. TDT, ülkelerimiz arasında sürdürülebilir diyalog için temel bir platform haline geldi."
YENİ ÜYE DEVLETLER OLACAK MI?
Genel Sekreter Kubanıçbek Ömüraliyev, teşklatın yeni üye ülkeleri kabul edip etmeyeceğine ilişkin şu yanıtı verdi;
"2021 yılında Teşkilatın yeniden yapılandırılması kapsamında Nahçıvan Anlaşması'nda değişiklikler yapıldı. Yeni düzenlemelere göre, yalnızca Türk dilinin resmi veya devlet statüsüne sahip olduğu ülkeler üye veya gözlemci olarak kabul edilebiliyor. Böylece genişleme kriterleri hiçbir belirsizliğe yer bırakmayacak şekilde net olarak tanımlandı."
Ömüraliyev, TDT'nin üye devletleri arasında ekonomik iş birliğini artırmak, ticareti geliştirmek ve bölgesel entegrasyonu güçlendirmek için şu anda yürütmekte olduğu kilit girişimler ve projeleri anlattı:
"En önemli projelerden biri, ülkelerimizin topraklarından geçen ve Asya'yı Avrupa'ya bağlayan Orta Koridor olarak da bilinen Trans-Hazar Uluslararası Ulaştırma Koridorudur. Tarihsel olarak bu güzergah İpek Yolu olarak biliniyor. Kuzey Koridorundan 2,000 kilometre daha kısa ve deniz yollarından üç kat daha hızlı olan bu güzergah, malların Çin'den Avrupa'ya sadece 15 günde ulaştırılmasını sağlayarak benzersiz avantajlar sunuyor.
Orta Koridor boyunca altyapının iyileştirilmesi, 2030 yılına kadar taşınan mal hacminin üç katına çıkarak 11 milyon tona ulaşmasına katkıda bulunacak.
"Türk Dünyası 2040 Vizyonu"nda bu koridor, ülkelerimizi Doğu ve Batı arasında daha kısa ve güvenli bir ulaşım güzergahı oluşturarak bölgesel ve küresel tedarik zincirlerine entegre etmek için kilit bir stratejik hedef olarak belirlendi.
İş birliğimizin bir diğer kilit alanı da yatırım iş birliğidir. 2023 yılında 500 milyon dolar başlangıç sermayesi ile kurulan Türk Yatırım Fonu, iç ticaretin geliştirilmesi ve yatırımların çekilmesini teşvik eden projelerin finansmanı için bir platform sağlıyor. Ayrıca, 2 milyondan fazla şirketi bir araya getiren Türk Devletleri Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği, bölgedeki ekonomik bağların güçlendirilmesine aktif olarak katkıda bulunuyor.
Bunların yanı sıra, Bişkek'teki son zirvede Dijital Ekonomi Ortaklık Anlaşması imzalanmış ve TDT üye ülkeleri arasında kesintisiz dijital ticaret ve dönüşümün sağlanması yönünde önemli bir adım atıldı."
TÜRK BİRLİĞİ ÜNİVERSİTESİ VE ORTAK ALFEBE
Eğitim ve kültür konuları da Türk Devletleri Teşkilatı için büyük önem taşıyor. İşte bu alanlardaki bazı projeler:
Bunun en güzel örneklerinden biri, 100'den fazla üniversiteyi bir araya getiren Türk Üniversiteler Birliği'dir. Bu iş birliği sadece öğrenci ve öğretim üyesi değişimini sağlamakla kalmamakta, aynı zamanda ülkelerimiz arasında ortak bir akademik ortamı teşvik ederek müşterek eğitim standartlarının benimsenmesine de yardımcı oluyor.
Önemli kazanımlardan bir diğeri de Bakü'de kabul edilen Ortak Türk Alfabesi'nin oluşturulması. Bu 34 harfli alfabe dil mirasının korunmasına yardımcı olacak ve Türk dili konuşan halklar arasındaki iletişimi pekiştirecek.
Ömüraliyev, "Ortak alfabe kültürel yakınlaşma için bir araç ve halklarımızı birbirine yakınlaştırma arzusuyla dil bağlarını güçlendirmek anlamına geliyor." dedi.
Kültürel paylaşım açısından önemli bir girişim olarak 2012 yılında Kırgızistan tarafından başlatılan Dünya Göçebe Oyunları gösterilebilir. Bu programlar kısa zamanda göçebe kültürünün küresel bir simgesi haline geldi ve dünyanın dört bir yanından insanları bir araya getirdi.
TÜRK DÜNYASINA ORTAK KART
TDT, "Birleşik Müze Geçiş Kartı" projesi üzerinde de aktif olarak çalışıyor. Bu girişim, vatandaşların gereksiz bürokrasi veya ek formaliteler olmaksızın üye ülkelerimizdeki müzeleri ziyaret edebilmelerini sağlayacak.
Benzer bir uygulama Arap Birliği'nde de mevcut. Söz konusu uygulamada birlik üyesi ülkeler turist ücreti değil o ülkenin vatandaşının ödediği parayı ödüyor.
